Tymianek – jakie ma właściwości i działanie? Uprawa

Jak wygląda tymianek?

Tymianek to roślina wieloletnia, której nazwa właściwa to Thymus vulgaris, czyli tymianek pospolity. Można spotkać się również z nazwą macierzanka tymianek. W środowisku naturalnym występuje najliczniej w regionie Morza Śródziemnego – w Grecji, Turcji, Hiszpanii, Włoszech, a także Francji czy Maroko. Tymianek nie ma dużych wymagań co do warunków uprawy, dlatego często można go zobaczyć w polskich ogrodach, gdzie zdobi ziołowe rabaty pięknymi, drobnymi kwiatami (kwitnie w okresie od czerwca do października). Roślina ta dorasta nawet do 30 cm wysokości i jest dość rozłożysta. Warto pamiętać, aby zapewnić jej słoneczne i osłonięte od wiatru stanowisko. Najlepiej w tym celu sprawdzi się konspekt lub skrzynia wypełnione glebą próchniczą. Trzeba też wziąć pod uwagę to, że tymianek stosunkowo źle znosi niskie temperatury, dlatego warto jesienią odpowiednio go zabezpieczyć, jeżeli ma przetrwać zimę.

W ogrodach i domach najchętniej uprawiane są dwie odmiany tego ziela – tymianek cytrynowy ogrodowy i piaskowy.

Kiedy najlepiej zbierać tymianek? W jaki sposób przechowywać susz?

Ziele tymianku zbiera się w okresie kwitnienia, zazwyczaj w dwóch terminach – na początku czerwca i w sierpniu. W tym celu obcina się niezdrewniałe części pędów – odcina się część na wysokości ok. 10 cm. Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie ich do dłuższego przechowywania. Przed suszeniem można roślinę drobno pokroić przy pomocy specjalnych nożyc do ziół (doskonale sprawdzą się one także w czasie przygotowywania dań z dodatkiem świeżego zioła). Jednak wiele osób zaleca rozłożenie całych pędów w suchym i przewiewnym miejscu, aby mogły wyschnąć w naturalny sposób. Po wysuszeniu kruszy się roślinę i oddziela listki. Przyprawę należy przechowywać w szczelnym, ciemnym pojemniku.

Jakie są właściwości tymianku?

Prozdrowotne właściwości tymianku były znane i cenione nawet w starożytności. Już wtedy roślina znajdowała bardzo szerokie zastosowanie m.in. jako środek poprawiający trawienie i odkażający. Co ciekawe, wskazuje się, że zioło było jednym ze składnikiem kadzideł, a także mieszanki stosowanej przy balsamowaniu zwłok.

W celach leczniczych obecnie najczęściej stosowany jest napar z tymianku oraz olejek eteryczny. To właśnie olejek zawiera wiele cennych dla zdrowia substancji. Najważniejszą z nich jest tymol, który ma właściwości przeciwbakteryjne i odkażające (jednak w dużych ilościach staje się toksyczny). Oprócz tego zawiera on również flawonoidy, garbniki, saponiny, a także witaminy z grupy B i witaminę C. Tymianek polecany jest na kaszel, dlatego często stanowi składnik tabletek lub syropów o działaniu wykrztuśnym. W przypadku uporczywego kaszlu można też wykonać inhalację na bazie tego zioła. Herbata z tymianku ma natomiast działanie napotne i uspokajające. Polecana jest także wspomagająco w stanach zapalnych i kłopotach z układem trawienia (działa żółciopędnie).

Jak to zostało wyżej wspomniane, znajdujący się w składzie olejku eterycznego tymol w nadmiarze ma działanie toksyczne. Dlatego preparatów zawierających wyciągi z tej rośliny nie należy stosować przez dłuższy czas. Powinny ich unikać także kobiety w ciąży i karmiące piersią.

Suszony tymianek może być wykorzystany do przygotowania kąpieli relaksacyjnych i leczniczych, które wpływają korzystnie na stan skóry. Polecane są szczególnie do pielęgnacji skóry problematycznej – przy łojotoku oraz cerze trądzikowej.

Tymianek – zastosowanie w kuchni

Nie można zapominać, że tymianek to także aromatyczna przyprawa. Najczęściej wykorzystuje się go do przygotowywania ciężkostrawnych i sycących dań, gdyż korzystnie wpływa na proces trawienia. Jest częstym dodatkiem do pieczeni, sosów czy zup. Podkreśla m.in. smak potraw z roślin strączkowych, wieprzowiny, ryb, a także dań wegetariańskich i wegańskich. Można nim przyprawić sałatki oraz różnego rodzaju pasty kanapkowe. Gałązki tymianku mogą posłużyć za dekorację dań lub półmisków z wędlinami czy serami.

Przeczytaj również: Zioła – jakie są rodzaje? Właściwości lecznicze